Hernia-operatie van de rug

Inleiding

Binnenkort word je in het Anna Ziekenhuis opgenomen voor een hernia-operatie van de rug. In deze informatie lees je informatie over deze operatie en een aantal richtlijnen en adviezen die kunnen bijdragen aan een sneller herstel.

Belangrijk voor opname

Sommige medicatie moet voor een operatie gestopt worden. Dit geldt met name voor anti-stollingsmedicatie.
Gebruik je bijvoorbeeld Ascal®, Marcoumar®, Sintrommitis® of Aspirine®, dan dien je daar 7 dagen voor de opname mee te stoppen. Ben je er niet zeker van of je anti-stollingsmedicatie gebruikt, neem dan altijd contact op met jouw huisarts of met jouw behandelend arts.

Indien je onverhoopt géén klachten meer hebt willen wij jou vragen dit dan door te geven aan afdeling opname zodat een andere patiënt in jouw plaats geholpen kan worden. Telefoon 040 - 286 48 49.

Wij verzoeken je (indien mogelijk) de volgende dingen mee te nemen naar het ziekenhuis:

• Stevige schoenen die stevig om de voet zitten. Bij voorkeur met een rubberen zool en zonder hoge hak.
• Kamerjas en/of een makkelijk zittende (korte) broek (joggingbroek of pyjamabroek).
• Lange schoenlepel.

De operatieroute

Dag van de operatie
Op de dag van jouw operatie kom je ’s ochtends nuchter naar het ziekenhuis. Je meldt je op de afgesproken tijd bij de afdeling opname.
Een gastvrouw brengt je naar de verpleegafdeling. Hier word je ontvangen door een verpleegkundige. In het gesprek worden eventuele bijzonderheden besproken. Ook komt de fysiotherapeut bij jou aan bed. Deze zal met jou doornemen hoe je in bed het beste kunt omdraaien en van zithouding naar lighouding en omgekeerd kunt bewegen (zie uitleg bij "In en uit bed gaan") Daarnaast geeft deze uitleg over fysiotherapie tijdens het verblijf in het ziekenhuis.
Korte tijd voor je naar de operatiekamer gaat wordt je gevraagd nog even naar het toilet te gaan en een operatiehemd aan te doen. Hierna word je naar de operatiekamer gebracht. Hier maak je kennis met de anesthesioloog. Op de operatiekamer krijg je een infuus en via dit infuus wordt de narcose toegediend. Wil je meer informatie over de narcose dan kun je vragen naar de folder "Anesthesie en de operatiekamer".

Na de operatie
Na de operatie ontwaak je in de uitslaapkamer. Je hebt eventueel een wonddrain gekregen waar wondvocht uit kan lopen. Zodra je weer voldoende wakker bent en jouw toestand het toelaat, ga je met toestemming van de anesthesioloog terug naar de verpleegafdeling. Als je weer terug op de afdeling bent moet je 2 uur op jouw rug liggen om bloedinkjes in de wond zoveel mogelijk tegen te gaan.
Je moet binnen 6 uur proberen te plassen. Gebeurt dit niet spontaan, dan wordt bij uitzondering jouw blaas door middel van een slangetje geleegd. De verpleegkundige controleert de functie van jouw benen, jouw pols en bloeddruk. Als de 2 uur zijn verstreken mag je afwisselend op de linkerzijde, rechterzijde en de rug gaan liggen. Onder begeleiding van een verpleegkundige mag je naar het toilet lopen. Enkele uren na de operatie krijg je van de verpleegkundige een kleine injectie in de buik. Deze injectie is bedoeld om trombose (bloedstollinkjes) te voorkomen.

Pijn in het been

Na de operatie voel je wondpijn bij het litteken waarvoor je pijnstillende medicijnen krijgt toegediend. De wond van de operatie kan enkele dagen tot weken gevoelig blijven. Bij sommige mensen duurt dit langer. Het kan voorkomen dat je in de eerste 2 maanden na de operatie pijn in het been voelt. Deze pijn kan per dag verschillen en wordt meestal veroorzaakt door irritatie van de zenuw, zoals hieronder vermeld.
Het kan gebeuren dat de pijn pas na enkele weken optreedt door verkrampingen in spiergroepen bij het gebied van de bil of in het been zelf.

Zwelling

De zenuw kan de eerste 3 tot 5 dagen na de operatie zwellen als gevolg van irritatie tijdens de operatie. Dit kan pijn, dove gevoelens of tintelingen veroorzaken, die na een week geleidelijk aan minder moeten gaan worden. Soms treedt een zwelling op van de wond. Dit wordt meestal veroorzaakt door de oplosbare hechtingen onder de huid of wat wondvocht. Deze zwelling verdwijnt na ongeveer 2 tot 3 maanden.

Het herstel

Na de operatie
De eerste dag word je behandeld door een fysiotherapeut die ‘s ochtends bij je langs komt. Deze dag is er aandacht voor het in en uit bed komen, opstaan, gaan zitten, lopen en traplopen. Verder krijg je instructies over wat je deze dag wel en niet mag doen. Zitten mag je kortdurend in principe op de eerste dag na de operatie. Tevens geeft de fysiotherapeut adviezen mee voor thuis en is er gelegenheid tot het stellen van vragen. Als je een wonddrain hebt, wordt deze vandaag verwijderd.

De dag van het ontslag
De verpleegkundige geeft je bij ontslag uitleg over de wondverzorging en het verwijderen van de hechtingen. Verder krijg je een controleafspraak mee voor over 6 tot 8 weken bij de neurochirurg.

Fysiotherapie
Er is geen directe noodzaak voor fysiotherapie na de operatie. Wij raden aan het natuurlijk herstel af te wachten. Tijdens de controle bij de neurochirurg kun je overleggen of fysiotherapie nog nodig is.

Mogelijke problemen

Bij elke operatieve ingreep bestaat een risico op mogelijke problemen. Jouw behandelend arts heeft mogelijke problemen al met jou besproken. Als je hierover nog vragen hebt, kun je deze altijd aan jouw behandelend arts stellen.

Doof gevoel of verlies van kracht
Een doof gevoel of verlies van kracht komt meestal doordat de zenuw geïrriteerd is tijdens de operatie en daardoor wat gezwollen geraakt is. De irritatie wordt veroorzaakt omdat tijdens de operatie de zenuw opzij gehouden moet worden en omdat de hernia er langs verwijderd wordt. Het dove gevoel en verlies aan kracht gaan meestal weer vanzelf over in de weken tot maanden na de operatie. Een enkele keer duurt het een jaar. Bij 2% van de patiënten treedt er uiteindelijk geen herstel op. Een doof gevoel of verlies van kracht, dat al voor de operatie bestond, vertoont meestal een minder goed of zelfs geen herstel. Tevens duurt het vaak veel langer, voordat een eventueel herstel bemerkt wordt. Een doof gevoel kan onaangenaam zijn, maar het beïnvloedt het functioneren van het been niet.

Nabloeding
Een nabloeding komt zeer zelden voor. Het kan zich uiten doordat de wond zeer dik en pijnlijk wordt in één van de eerste dagen na de operatie, of doordat de wond lang bloed of bloederig vocht blijft lekken. Soms kan er, als gevolg van een nabloeding, druk op de zenuwen ontstaan. Hierdoor kun je pijn, tintelingen, een doof gevoel en/of verlies van kracht in het been ervaren.

Wondproblemen
Er kunnen op verschillende plaatsen wondproblemen ontstaan:

• Infectie van de wond
  Dit kan het geval zijn als het litteken niet goed geneest of er steeds weer gelig vocht of pus uit de wond komt.
• Infectie in de tussenwervelruimte en/of de wervel
  Dit komt uitermate zelden voor en geeft, als het optreedt, vooral zeer veel last in de rug en/of de buik.
• Loslaten wondranden
  Als de wondranden een klein beetje loslaten kan het geen kwaad en groeit het gewoon weer dicht. Loslatende wondranden kunnen duiden op een beginnende infectie. Als de wondranden over meer dan 1 centimeter loslaten, moet er, in ieder geval op de polikliniek Neurologie, naar gekeken worden.
• Lekkage hersenvocht
  Lekkend hersenvocht treedt op bij een paar procent van de geopereerde patiënten. Het komt het vaakst voor als iemand al eerder geopereerd is aan een hernia op dezelfde plek. Het kan ontstaan omdat het vlies om de zenuw(en), dat soms heel erg dun is, als gevolg van het vrijmaken van de zenuw een kleine beschadiging oploopt. Hierdoor kan vocht, dat zich om de hersenen, ruggenmerg en zenuwen bevindt, gaan lekken. Dit is meestal maar een heel klein beetje. Indien mogelijk wordt de beschadiging gehecht, anders wordt het op een andere wijze dichtgemaakt. Meestal is het gaatje zo klein, dat je er geen last van zult hebben, maar soms kun je er (wat) hoofdpijn van hebben en als er veel vocht weggelopen is, dan zul je het advies krijgen om ongeveer 1 liter vocht per dag extra te drinken en een paar dagen bedrust te houden.

Instabiliteit van de wervels
Na een lage rugoperatie kan er een lichte speling tussen de wervels ontstaan of kan de hoogte van de ruimte tussen de wervels dusdanig afnemen, dat er weer last van rug of been ontstaat. Dit komt bij ongeveer 5% van de patiënten voor.

Vorming van littekenweefsel rond de zenuw
Hierover bestaan vele misvattingen. Littekenweefsel ontstaat bij elke operatie en het levert meestal geen enkel probleem op. Tegenwoordig kan littekenweefsel bij MRI-onderzoek zichtbaar gemaakt worden, waardoor een onbegrepen last al snel ten onrechte hieraan toegeschreven wordt.

Littekenweefsel kan problemen geven. Enerzijds kan het op den duur weer als een nieuwe hernia gaan fungeren. Hierbij kan men, na een tijd geen last meer te hebben gehad, opnieuw weer uitstralende pijn in één van de benen bemerken (soms ontstaat het geleidelijk, soms ontstaat het plotseling). Anderzijds kan het littekenweefsel de zenuw gaan beknellen. Deze laatste vorm geeft al last tijdens de eerste 3 maanden na een operatie en komt slechts uiterst zelden voor.

Toename last rug en/of been

Verhoogde druk op de gewrichtjes tussen de wervels.
Dit veroorzaakt vaak de eerste 3 tot 6 maanden meer last in de rug, of zelfs een scheefstand van de rug. Dit gaat in dezelfde periode weer over. De reden voor de toename van de last is dat de gewrichtjes aan de achterzijde van de wervel meer druk te verdragen krijgen, omdat er weefsel uit de tussenwervelruimte verdwenen is.

Nieuwe hernia (op hetzelfde of een ander niveau).
De kans hierop ligt rond de 5%.

Vernauwing van het zenuw- of wervelkanaal.
Dit is meestal aangeboren en betekent dat de kanaaltjes, waar de zenuwen door lopen, aan de krappe kant zijn. Na een hernia-operatie worden deze kanaaltjes nog iets nauwer en kunnen na verloop van tijd last gaan geven. Tijdens de operatie wordt hier al naar gekeken en soms worden deze kanaaltjes iets wijder gemaakt. Het is niet altijd te voorspellen of ze ook wijd genoeg zullen zijn en blijven zodat ze na de operatie geen last geven.

Problemen met de verbindings- en gewrichtsbanden tussen de rug, het gebied van de heupen en het stuitbeen.
Als deze banden iets teveel gerekt of geïrriteerd raken, geeft dit vaak pijn, stijfheid en harde spieren. Dit wordt iets naast het midden van de rug of in het gebied van de billen gevoeld. Op dezelfde plaats waar soms een "verkrampte spierknoop" kan zitten. De fysiotherapeut kan dit via massage behandelen.

Wanneer moet je contact opnemen?

Als je één van de volgende symptomen merkt, moet je zo snel mogelijk contact opnemen met de polikliniek Neurologie: tel. 040 - 286 48 87.

• onhoudbare pijn in rug of been;
• abnormale zwelling van de wond;
• opengesprongen wond;
• pus uit de wond;
• hoge koorts;
• toenemend krachtsverlies aan één of beide benen;
• verschijnselen van incontinentie (het ongemerkt laten lopen van de plas of ontlasting zonder dat je daar invloed op hebt gehad);
• of als je het niet vertrouwt.

Adviezen voor thuis

Het is na de operatie belangrijk voor je herstel dat je de leefregels en adviezen volgt.

Algemeen
De eerste zes weken na de operatie staan in het teken van wondherstel en het vinden van de juiste balans tussen bewegen en rusten. De algemene dagelijkse taken, zoals het lopen in huis, buitenshuis of traplopen worden rustig opgebouwd en afgewisseld met voldoende rust. De snelheid van het opbouwen en de hoeveelheid rust verschilt ontzettend per persoon. Luister hierbij goed naar het eigen lichaam. Het is mogelijk dat je tijdens de activiteiten pijn in je rug krijgt. Dit komt waarschijnlijk door het intensiever aanspannen van de rugspieren die tussen de wervels zitten. Wordt deze pijn echter ondraaglijk, dan kan dit een teken van het lichaam zijn dat je teveel gedaan heeft. Probeer na te gaan of je deze dag (of de dag ervoor) veel hebt gedaan en of dit invloed kan hebben gehad op de pijn. Pas vervolgens je balans van bewegen en rust hierop aan. Hieronder staan enkele richtlijnen om activiteiten, zoals lopen, zitten, bukken en tillen op te bouwen. 

Liggen
De eerste weken na je operatie is het goed om regelmatig te gaan liggen. Probeer overdag zoveel mogelijk plat op de rug te rusten vanwege de wondgenezing en de belasting op de rug. 's Nachts mag je indien gewenst rug-, en zijligging afwisselen. Zorg dat je op een bed slaapt dat niet doorzakt. De eerste twee weken zal je gemiddeld 30-45 minuten per uur liggend doorbrengen. In de zes weken na de operatie ga je de duur en de frequentie van het liggen afbouwen. Luister hierbij goed naar het eigen lichaam. Een bed beneden wordt geadviseerd, zodat je niet elke keer de trap op hoeft. Dit kan, met name in het begin, nog vermoeiend zijn.

Zitten
Vanwege de belasting op de rug wordt het afgeraden langdurig te zitten. Als je gaat zitten, doe dit dan de eerste twee weken maximaal 15 minuten, maximaal drie keer per dag. Hierna kun je de duur en de frequentie van het zitten op geleide van de klachten uitbouwen. Toename van klachten kan zich uiten in ondraaglijke pijn ter hoogte van de wond of uitstraling naar de benen. Als dit gebeurt, wissel dan van houding. Ook als dit eerder dan 15 minuten komt opzetten. Probeer tijdens het zitten een actieve houding aan te nemen; neem plaats op een stoel met rugleuning, zit rechtop en zorg ervoor dat de voeten goed op de grond steunen (gebruik eventueel een voetensteuntje). 

Lopen
Regelmatig lopen en bewegen is een belangrijke oefening en bevorderlijk voor je herstel. Probeer hierbij schoenen te dragen (geen sloffen of slippers). Een goede demping in de schoen geeft de rug meer rust tijdens het lopen. Probeer het lopen rustig aan op te bouwen, in tijd en afstand, zodat je hiermee geleidelijk je conditie opbouwt. De loopafstand is erg wisselend per persoon, daarom is het wederom van belang goed naar je eigen lichaam te luisteren. Een toename van klachten kan zich uiten in ondraaglijke pijn ter hoogte van de wond of uitstraling naar de benen. Als dit gebeurt tijdens het lopen, neem dan rust in een liggende positie. Deze pijn kan ook optreden wanneer je de loopafstand te snel hebt opgebouwd. Dit is een teken van het lichaam dat je teveel heeft gedaan en je meer rust moet nemen. Pas in dit geval de opbouw van het lopen aan.

Huishoudelijk werk
Het doen van licht huishoudelijke werkzaamheden, zoals bijvoorbeeld afwassen, koffiezetten of tafel dekken, kan je enkele dagen na de operatie weer hervatten. Als je al de genoemde activiteiten, zoals lopen en zitten, zonder klachten hebt doorlopen, kan je de huishoudelijke activiteiten langzaamaan uitbreiden. Zwaardere huishoudelijke taken zoals stofzuigen, dweilen, wassen, tuinieren kan je, indien de klachten dit toelaten, zes weken na de operatie hervatten. 

Bukken en tillen
Vooroverbukken is een zware belasting voor de rug. Vermijd deze beweging door met een rechte rug te hurken om iets van de grond op te rapen. Hetzelfde geldt voor tillen. De eerste twee weken na de operatie raden wij tillen af. Tillen is altijd een extra belasting voor de rug en daarom is het beter tillen, voor zover mogelijk, te vermijden. Maak waar mogelijk gebruik van hulpmiddelen. Mocht het niet anders kunnen, til dan met een rechte rug en begin met lichte lasten (-/+ 2 kg). Gaat dit goed, dan mag je geleidelijk aan meer tillen, maar houd rekening met bovenstaande. 

Het hervatten van je werk
Lichte werkzaamheden (werken aan een bureau) kan je na twee tot vier weken opbouwend hervatten, mits je goed oplet met bukken en tillen. De zwaardere werkzaamheden (werk waarbij veel getild moet worden) mogen na drie maanden worden hervat. Dit eventueel in overleg met je behandelend (bedrijfs)arts. 

Seks
Seksuele gemeenschap is niet bezwaarlijk, als je verstandig met je rug omgaat.

Fietsen
Na ongeveer twee weken mag je weer fietsen. Fiets bij voorkeur op een asfaltweg. Bouw dit rustig op, in afstand en tijd. Let op, tijdens het fietsen zit je op het zadel. Het zitten kan extra klachten opleveren. Houd dus met het opbouwen van het fietsen rekening met het opbouwen van het zitten. 

Autorijden
Als na de eerste twee weken van je operatie de kracht van de been- en voetspieren normaal is, mag je zelf autorijden. Gedurende de eerste twee weken mag je wel met iemand mee rijden. Je kunt een plastic zak op de autostoel leggen om het draaien in en uit de auto te vergemakkelijken. Houd wel rekening met het wisselen van houding elke 15 minuten. Het wordt afgeraden om op de achterbank te liggen. Ook omdat je dan niet verzekerd bent, mocht er iets gebeuren. 

Zwemmen
Als de operatiewond geheeld is, mag je na drie weken zwemmen. Je begint met zwemmen op de rug, de keren daarop mag je ook op je buik zwemmen. Zwemmen wordt zelfs aangeraden omdat het de rug weer soepel en beweeglijk maakt. Op de rug zwemmen heeft de voorkeur om de houding van de rug te bevorderen. Ook kan je loopoefeningen in het water toepassen. In het water zijn loopoefeningen minder belastend voor je rug dan op het droge. Maak het niet te intensief, luister opnieuw goed naar het eigen lichaam. Let daarnaast op voor sterke afkoeling.

Sporten 
Met contact- en competitiesport kan je weer beginnen na overleg met je behandelend arts en/of fysiotherapeut.

Fysiotherapie 
Fysiotherapie wordt niet standaard voorgeschreven, omdat daar meestal geen reden voor is. Je krijgt op de afdeling goede instructies. In de eerste zes weken na de operatie staan in het teken van wondherstel en het vinden van een goede balans tussen activiteiten en rust. Tijdens de controle bij de neurochirurg kan je overleggen of fysiotherapie nog nodig is.

De bedrijfsarts

Vraag jij je af of jouw behandeling consequenties heeft voor het uitoefenen van jouw werk? Overleg dan met jouw specialist. De specialist kan informatie over de ingreep uitwisselen met jouw bedrijfsarts. Zo wordt duidelijk of je (tijdelijk) beperkingen hebt en zo ja, welke.
Om jouw privacy te beschermen is jouw toestemming nodig voor overleg tussen jouw specialist en jouw bedrijfsarts. De bedrijfsarts begeleidt de terugkeer naar jouw werk. Daarom is het belangrijk dat jouw bedrijfsarts op de hoogte is van jouw aandoening of behandeling.
Afspraken over jouw werk zullen vaak soepeler verlopen als je de bedrijfsarts al vóór de ingreep informeert of zo spoedig mogelijk na de ingreep op de hoogte brengt. Je kunt een gesprek voeren met jouw bedrijfsarts op het arbeidsomstandighedenspreekuur van de Arbo-dienst van het bedrijf of de organisatie waar je werkt. Bij de Arbo-dienst kan men je vertellen hoe je dit spreekuur kunt bezoeken als je niet verzuimt. Zo kom je te weten of er gevolgen zijn voor jouw werk en wat deze zijn.

Heb je vragen?

Deze informatie is niet bedoeld als vervanging van mondelinge informatie, maar als een aanvulling hierop. Zodat je alles nog eens rustig na kunt lezen.

Heb je vragen? Dan kun je bellen naar de polikliniek neurologie, van maandag tot en met vrijdag tussen 08:30 en 12:15 uur. Telefoonnummer 040 - 286 4887.

Voor meer informatie kun je ook terecht op de volgende websites:
Neurochirurgie Brabant www.neurochirurgiebrabant.nl 
Anna Ziekenhuis Geldrop www.annaziekenhuis.nl  
Nederlandse vereniging voor neurochirurgie www.nvvn.org

Bij de tot standkoming van deze informatie is gebruik gemaakt van tekst uit de folder “Hernia-operatie van de rug” van het ETZ Ziekenhuis Tilburg.